سپسیس یکی از بیماری‌های شایع ICU و نوعی بیماری است که به دنبال یک التهاب در بدن رخ می دهد و کم کم این التهاب در کل بدن رسوخ کرده و منتشر می شود. در صورتی که این عفونت درمان نشود کم کم بیمار دچار نارسایی های اندام های مختلف از جمله نارسایی کلیه تا از دست دادن هوشیاری و حتی منجر به مرگ بیمار می شود.

آمارهای جهانی حاکی از آن است که سالانه بین 47 تا 50 میلیون نفر به این بیماری مبتلا شده و از این تعداد حدود 11 میلیون نفر فوت می شوند. از نظر زمانبندی هر 2.8 ثانیه یک بیمار در دنیا به این علت فوت می کند. در واقع 20 درصد از مرگ هایی که در جهان در طی سال اتفاق می افتد به علت بیماری سپسیس است و این بیماری آن قدر خطرناک است که اگر فردی سپسیس بگیرد؛ بسته به محل و نوع درمان بین 15 تا 50 درصد احتمال خطر فوت دارد.

اگر افراد مبتلا به این بیماری در زمان طلایی این بیماری بین 3 تا 6 ساعت اول به مراکز درمانی مراجعه کنند می توان با یک سلسله اقدامات تشخیصی، حیاتی و درمانی باعث بهبودی شد که مجموع این اقدامات منجر به کاهش حضور بیمار در بیمارستان شده و جلوی مرگ و میر ناشی از آن گرفته می شود.

از آن جایی که این بیماری بسیار مهم است و از جمله بیماری های پر خطر در دنیا به شمار می رود برای آن روز جهانی تعریف شده که 13 سپتامبر است و یک اتحادیه انجمن بیماری سپسیس در دنیا تشکیل شده و سالانه مراسمی برگزار می کند که هدفش آگاهی رسانی در این حوزه است تا اهمیت آن را نمایان کند.

سپسیس چیست؟

سپسیس زمانی ایجاد می شود که یک عفونت موجود باعث واکنش شدید سیستم ایمنی در بدن شما شود. هنگامی که عفونت را تجربه می کنید، سیستم ایمنی بدن شما با آزاد کردن پروتئین ها و سایر مواد شیمیایی برای مبارزه با آن واکنش نشان می دهد. سپسیس زمانی اتفاق می‌افتد که این پاسخ از کنترل خارج می‌شود و باعث التهاب گسترده می‌شود.

بیشتر عفونت هایی که باعث سپسیس می شوند باکتریایی هستند. اما سایر عفونت ها از جمله COVID-19، آنفولانزا و عفونت های قارچی نیز می توانند منجر به سپسیس شوند.

مراحل سپسیس

سه مرحله سپسیس وجود دارد:

1. سپسیس. عفونت وارد جریان خون شما می شود و باعث التهاب در بدن شما می شود.
2. سپسیس شدید. عفونت و التهاب آنقدر شدید است که بر عملکرد اندام تأثیر می گذارد.
3. شوک سپتیک. شوک سپتیک یک عارضه شدید سپسیس است که باعث کاهش قابل توجه فشار خون می شود.

شوک سپتیک می تواند منجر به بسیاری از عوارض جدی شود از جمله:

• اختلال عملکرد اندام
• نارسایی تنفسی یا قلبی
• سکته
• مرگ احتمالی

در حالی که سپسیس اغلب در محیط های بیمارستانی رخ می دهد، ممکن است در مکان های دیگر نیز رخ دهد. در برخی موارد، ممکن است حتی ندانید که عفونتی دارید که به طور بالقوه می تواند منجر به سپسیس شود.

علائم و نشانه‌های سپسیس

علائم سپسیس می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تب و/یا لرز
• سردرگمی یا سرگردانی
• مشکل در تنفس
• ضربان قلب سریع یا فشار خون پایین (هیپوتانسیون)
• درد شدید
• پوست عرق کرده

ممکن است علائم بالا را با علائم بیماری دیگری مانند ذات الریه، کووید-۱۹ یا سرطان اشتباه بگیرید.
علاوه بر این، شناسایی علائم سپسیس در نوزادان، کودکان و افرادی که دارای موارد زیر هستند بسیار سخت است:

• چالش های ارتباطی
• ناتوانی های یادگیری
• زوال عقل

اگر مشکوک به سپسیس هستید، بهتر است فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید. یک متخصص سلامت می تواند شما یا فردی را که از او مراقبت می کنید برای تشخیص معاینه کند.

علائم و نشانه‌های سپسیس شدید

سپسیس شدید با نارسایی اندام مشخص می شود. برای تشخیص سپسیس شدید باید یک یا چند مورد از علائم زیر را داشته باشید:

• مشکل در تنفس
• تغییر رنگ مایل به آبی پوست به خصوص لب ها، انگشتان دست و پا
• لرز به دلیل کاهش دمای بدن
• کاهش ادرار
• سرگیجه
• تغییرات در توانایی ذهنی
• ضعف شدید
• تعداد پلاکت پایین
• عملکرد غیر طبیعی قلب
• بی هوشی

علائم و نشانه های شوک سپتیک

سپسیس می تواند خیلی سریع به سپسیس شدید و شوک سپتیک تبدیل شود و همانطور که در حال انتقال و تبدیل است، تهدید کننده زندگی می شود.

برخی از علائم سپسیس شدید و شوک سپتیک می‌توانند با هم همپوشانی داشته باشند، مانند دشواری شدید تنفس، گیجی حاد و کبودی پوست. یکی دیگر از علائم کلیدی شوک سپتیک فشار خون بسیار پایین است.

چه چیزی باعث سپسیس می‌شود؟

هر عفونتی می‌تواند باعث سپسیس شود، اما انواع عفونت‌های زیر خطر بیشتری برای ایجاد سپسیس دارند:

• پنومونی
• عفونت های شکمی
• عفونت های کلیه
• مسمومیت خون

بر اساس منبع معتبر موسسه ملی علوم پزشکی عمومی، تعداد موارد سپسیس در ایالات متحده هر سال افزایش می یابد.

دلایل احتمالی افزایش عبارتند از:

• جمعیت سالخورده، به دلیل این واقعیت است که سپسیس در سالمندان شایع تر است.
• افزایش مقاومت آنتی بیوتیکی، که زمانی اتفاق می افتد که یک داروی آنتی بیوتیکی توانایی خود را برای مقاومت در برابر یا کشتن باکتری ها از دست می دهد.
• تعداد افراد مبتلا به بیماری هایی که سیستم ایمنی آنها را ضعیف می کند.

چه کسانی در معرض ابتلا به سپسیس هستند؟

اگرچه برخی افراد در معرض خطر بیشتری برای عفونت هستند، اما هر کسی ممکن است به سپسیس مبتلا شود. افرادی که در معرض بالاترین خطر هستند عبارتند از:

• کودکان خردسال و سالمندان
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند، از جمله افراد مبتلا به HIV یا افرادی که تحت شیمی درمانی برای سرطان هستند.
• افراد در بخش مراقبت های ویژه (ICU)
• افرادی که در معرض دستگاه های تهاجمی مانند کاتترهای داخل وریدی یا لوله های تنفسی قرار دارند.

سالمندان و سپسیس‌

با افزایش سن، سیستم ایمنی بدن ضعیف می شود. بر اساس یک بررسی در سال ۲۰۱۷، حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از کل موارد باکتریمی در افراد مسن رخ می دهد که می تواند منجر به سپسیس شود.

اما سن تنها عاملی نیست که سالمندان را در معرض افزایش خطر قرار می دهد. افراد مسن نیز بیشتر به بیماری های مزمن موجود مانند دیابت، بیماری کلیوی، سرطان یا فشار خون بالا مبتلا هستند.

سایر عوامل خطر مربوط به سالمندان عبارتند از افزایش مصرف دارو، سوء تغذیه و عدم تعادل در میکروبیوتای روده.
افراد مسن می توانند به دلیل عفونت های رایج مانند ذات الریه یا عفونت های دستگاه ادراری به سپسیس مبتلا شوند. عفونت ناشی از زخم های فشاری نیز می تواند منجر به سپسیس شود.

در نهایت، شناسایی علائم سپسیس مانند گیجی و بی‌حسی ممکن است در افراد مسن مبتلا به زوال عقل دشوار باشد.

نوزادان و سپسیس

سپسیس نوزادی زمانی رخ می دهد که نوزاد در ماه اول زندگی دچار عفونت خونی شود.

سپسیس نوزادان بر اساس زمان ابتلا به عفونت طبقه بندی می شود، بر اساس اینکه آیا عفونت در هنگام تولد (شروع اولیه) یا بعد از تولد (شروع دیررس) ایجاد شده است. این به پزشک کمک می کند تا تصمیم بگیرد چه نوع درمانی را انجام دهد.

نوزادان کم وزن و نارس بیشتر مستعد ابتلا به سپسیس دیررس هستند، زیرا سیستم ایمنی آنها نابالغ است. در حالی که علائم می توانند ظریف و غیر اختصاصی باشند، برخی از علائم عبارتند از:

• بی حالی
• به خوبی شیر نمیخورند
• دمای پایین بدن
• آپنه (شکاف در تنفس)
• تب
• رنگ پریده
• گردش خون ضعیف پوست با اندام های خنک
• تورم شکم
• استفراغ
• اسهال
• تشنج
• بی قراری
• زردی پوست و سفیدی چشم (یرقان)

سپسیس نوزادی همچنان یکی از علل اصلی مرگ و میر نوزادان است. با تشخیص و درمان به موقع، اکثر نوزادان می توانند به طور کامل بهبود یابند و مشکل دیگری نداشته باشند.

علاوه بر این، غربالگری جهانی مادر و آزمایش مناسب نوزادان به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سپسیس نوزاد را کاهش داده است.

سپسیس چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر علائم سپسیس دارید، پزشک آزمایشاتی را برای تشخیص و تعیین شدت عفونت شما تجویز می کند. یکی از اولین آزمایشات، آزمایش خون است. خون شما برای عوارضی مانند:

• عفونت
• مشکلات لخته شدن
• عملکرد غیر طبیعی کبد یا کلیه
• کاهش مقدار اکسیژن
• عدم تعادل الکترولیت، که بر میزان آب در بدن و اسیدیته خون شما تأثیر می گذارد

بسته به علائم و نتایج آزمایش خون، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری از جمله:

• آزمایش ادرار (برای بررسی وجود باکتری در ادرار)
• آزمایش ترشح زخم (برای بررسی زخم باز برای عفونت)
• آزمایش ترشح موکوس (برای شناسایی میکروب های مسئول عفونت)

اگر پزشک شما نتواند منبع عفونت را با استفاده از آزمایش‌های فوق تشخیص دهد، ممکن است با استفاده از یکی از موارد زیر، یک نمای داخلی بدن شما را تجویز کند:

• اشعه ایکس قفسه سینه برای مشاهده ریه ها
• سی تی اسکن برای مشاهده عفونت های احتمالی در آپاندیس، پانکراس یا ناحیه روده
• سونوگرافی برای مشاهده عفونت در کیسه صفرا یا تخمدان
• اسکن MRI، که می تواند عفونت های بافت نرم را شناسایی کند

سپسیس چگونه درمان می‌شود؟

سپسیس اگر درمان نشود می تواند به سرعت به شوک سپتیک و مرگ تبدیل شود. پزشکان از تعدادی دارو برای درمان سپسیس استفاده می کنند، از جمله:

• آنتی بیوتیک های داخل وریدی (IV) برای مبارزه با عفونت
• داروهایی برای افزایش فشار خون
• انسولین برای تثبیت قند خون
• کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب
• مسکن برای کمک به ناراحتی

سپسیس شدید ممکن است به مقادیر زیادی مایعات داخل وریدی و یک دستگاه تنفسی برای تنفس نیز نیاز داشته باشد.

در صورت آسیب دیدن کلیه ها، ممکن است دیالیز و CRRT ضروری باشد. کلیه های شما به فیلتر کردن مواد زائد مضر، نمک و آب اضافی خون شما کمک می کنند.

در برخی موارد، ممکن است به جراحی برای از بین بردن منبع عفونت نیاز باشد. این ممکن است شامل تخلیه آبسه پر از چرک یا برداشتن بافت عفونی شود.

بسته به عوامل خطر، گزینه های درمانی برای افراد مسن ممکن است کمی متفاوت باشد. بر اساس یک منبع معتبر در سال ۲۰۱۶، افراد مسن ممکن است به داروهایی که فشار خون را افزایش می دهند و آنتی بیوتیک ها حساس تر باشند.
علاوه بر این، سالمندان بیشتر به هذیان در ICU مبتلا می شوند و باید به طور منظم برای علائم سپسیس غربالگری شوند.

آیا سپسیس مسری است؟

سپسیس مسری نیست اما پاتوژن های مسئول عفونت اصلی، مانند ذات الریه ویروسی یا COVID-19، می توانند مسری باشند.

سپسیس در بدن فرد از منبع اصلی عفونت به سایر اندام ها از طریق جریان خون پخش می شود.

بهبودی پس از سپسیس یا مسمومیت خون

بهبودی بعد از سپسیس بستگی به شدت بیماری شما و هر گونه مشکل سلامتی قبلی که ممکن است داشته باشید دارد. در حالی که بسیاری از افراد بهبودی کامل پیدا می کنند، برخی دیگر اثرات ماندگار را گزارش می کنند.

سپسیس تراست بریتانیا گزارش می دهد که ممکن است ۱۸ ماه طول بکشد تا افرادی که سپسیس داشته اند دوباره احساس خود را شبیه به احساس همیشگی خود کنند.

طبق گفته اتحادیه سپسیس، حدود ۵۰ درصد از بازماندگان سپسیس با وضعیتی به نام سندرم پس از سپسیس (PSS) سروکار دارند. این وضعیت شامل اثرات طولانی مدتی مانند:

• اندام های آسیب دیده
• بیخوابی
• کابوس ها
• از کار انداختن عضلات و مفاصل
• خستگی
• تمرکز ضعیف
• کاهش عملکرد شناختی
• کاهش عزت نفس

پیشگیری از سپسیس

شما می توانید با جلوگیری از گسترش عفونت، خطر ابتلا به سپسیس را کاهش دهید. در همه‌گیری کووید-۱۹ کنونی، این مهم‌تر از همیشه است.

عفونت شدید COVID-19 علائمی شبیه سپسیس ایجاد می کند. علاوه بر این، ابتلا به COVID-19 شما را در معرض افزایش خطر ابتلا به عفونت دیگری قرار می دهد. بررسی سال ۲۰۲۱ یک منبع معتبر گزارش داد که تا ۱۷ درصد از افرادی که با کووید-۱۹ در ICU بستری شده‌اند، عفونت‌های اضافی داشتند.

با رعایت اقدامات احتیاطی زیر می توانید از ابتلا به کووید-۱۹ و سایر عفونت ها جلوگیری کنید:

• در مورد واکسیناسیون خود به روز باشید. برای COVID-19، آنفولانزا، ذات‌الریه و سایر عفونت‌های رایج واکسینه شوید.
• فاصله خود را با افراد خارج از خانه حفظ کنید. از سفرها و فعالیت‌های غیرضروری خودداری کنید و از افرادی که نمی‌شناسید ۲ متر فاصله بگیرید.
• ماسک بزنید. ماسک ها از شما و دیگران در برابر عفونت های تنفسی محافظت می کنند. در فضاهای عمومی سرپوشیده مانند خواربارفروشی ها و سالن های سینما از ماسک استفاده کنید.
• بهداشت را خوب رعایت کنید. این بدان معناست که مراقبت مناسب از زخم، شستن دست ها و استحمام منظم را انجام دهید.
• در صورت بروز علائم عفونت فوراً مراقبت کنید. هر دقیقه برای درمان سپسیس مهم است. هر چه زودتر درمان شوید، نتیجه بهتری خواهید داشت.

عوارض سپسیس یا مسمومیت خون

علائم سپسیس می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. احتمال بروز عوارض در موارد شدید بیشتر است. این عوارض می تواند شامل موارد زیر باشد:

• لخته شدن خون
• افزایش خطر عفونت
• مرگ بافت (گانگرن)
• آسیب اندام
• نارسایی اندام ها، به ویژه کلیه ها، قلب و ریه ها

روند approach با بیمار درگیر با بیماری سپسیس در ICU

جمع بندی

سپسیس یک بیماری تهدید کننده زندگی است که به دلیل پاسخ بدن شما به عفونت ایجاد می شود. سپسیس زمانی اتفاق می‌افتد که پاسخ سیستم ایمنی بدن شما از کنترل خارج می‌شود و باعث التهاب گسترده می‌شود.

سپسیس مسری نیست، اما عفونت های باکتریایی، ویروسی و قارچی که می توانند باعث سپسیس شوند می توانند از فردی به فرد دیگر سرایت کنند. کووید-۱۹ نمونه‌ای از عفونت‌هایی است که می‌تواند منجر به سپسیس شود. افرادی که در بالاترین خطر ابتلا به سپسیس قرار دارند شامل نوزادان، سالمندان و افرادی با شرایط سلامتی قبلی هستند.

در میان علائم دیگر، سپسیس باعث تب یا لرز، ضربان قلب سریع، گیجی و مشکل در تنفس می شود. سپسیس یک اورژانس پزشکی است.

اگر مشکوک به سپسیس هستید، به خصوص اگر عفونت شناخته شده ای دارید، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.

برای مشاوره مراقبت‌های ویژه در منزل یا بیمارستان می‌توانید فرم زیر را پر کنید.